abbr. SJ GMU
ISSN 2657-5841 (printed)
ISSN 2657-6988 (online)
DOI: 10.26408
Emocje a zachowania żywieniowe – przegląd badań
Emotions and eating behaviors – a research review
Abstract:
The purpose of this article is to present the results of research on the relationship between emotions and eating behaviors. Analysis of the research findings allows the identification of several regularities concerning the relationship between emotions and eating behaviors. High-arousal or intense emotions decrease food intake whereas low- to moderate emotions increase food intake. In restrained eating, negative emotions moderate in intensity enhance food intake due to impairment of cognitive control. In emotional eating, negative emotions elicit the tendency to be regulated by eating and, as a consequence, enhance intake of sweet and high-fat foods.
Streszczenie:
Celem artykułu jest prezentacja wyników badań dotyczących związków między emocjami i zachowaniami żywieniowymi. Analiza tych wyników pozwala na zidentyfikowanie kilku prawidłowości związanych z powyższymi relacjami. Intensywne emocje zmniejszają spożycie żywności, podczas gdy emocje cechujące się niskim lub umiarkowanym pobudzeniem prowadzą do zwiększenia ilości spożywanego pokarmu. Osoby jedzące restrykcyjnie jedzą więcej pod wpływem negatywnych emocji z powodu ograniczonych możliwości sprawowania poznawczej kontroli nad swoimi zachowaniami. W wypadku żywienia emocjonalnego spożywanie pokarmów, głównie o dużej zawartości cukru i tłuszczu, służy regulacji negatywnych emocji, to znaczy zmniejszaniu dyskomfortu towarzyszącego negatywnym emocjom.
Słowa kluczowe:
emocje
zachowania żywieniowe
odżywianie restrykcyjne
Issue:
Pages:
69
79
Download full text in pdf:
References:
Alario P., Gamalio A., Beato M. J., Trancho G., Body weight gain, food intake and adrenal development in chronic noise stressed rats, Physiology and Behavior, 1987, no. 40, p. 29–32.
Anderson D.A., Shapiro J.R., Self-reported dietary restraint is associated with elevated levels of salivary cortisol, Appetite, 2002, no. 38, p. 13–17.
Babicz-Zielińska E., Role of psychological factors in food choice – a review, Polish Journal of Food and Nutrition Sciences, 2006, no. 15/56, p. 379–384.
Baumeister R., Escaping the Self: Alcoholism, Spirituality, Masochism, and Other Flights from the Burden of Selfhood, Basic Books, New York 1991.
Baumeister R.F., Heatherton T.F., Tice D.M., Losing control: How and why people fail at selfregulation, Academic Press, San Diego, CA 1994.
Brownell K.D., Horgen K.B., Food fight: The inside story of the food industry, America's obesity crisis, and what we can do about it, McGraw Hill/Contemporary Books, New York 2004.
Bruch H., Eating disorders. Obesity, anorexia nervosa and the person within, Basic Books, New York 1973.
Buczny J., Łukaszewski W., Regulacja zachowania wytrwałego, Czasopismo Psychologiczne, 2008, nr 14, s. 131–143.
Butki B.D., Baumstark J., Driver S., Effects of a carbohydrate-restricted diet on affective responses to acute exercise among physically active participants, Perceptual and Motor Skills, 2003, no. 96, p. 607–615.
Cosmides L., Tooby J., Psychologia ewolucyjna a emocje, [w:] Psychologia emocji, red. M. Lewis, J.M. Haviland-Jones, GWP, Gdańsk 2005.
DeRidder D., Van den Bos R., Evolutionary perspectives on overeating and overweight. Introduction to the special section of Appetite, Appetite, 2006, no. 47, p. 1–2.
Fairburn C.G., Cooper P.J., Self-induced vomiting and bulimia nervosa: An undetected problem, British Medical Journal, 1982, no. 284, p. 1153–1155.
Fila-Jankowska A., Szczygieł D., Wpływ pomiaru pobudzenia fizjologicznego na deklarowaną intensywność emocji – różnice między płciami, Psychologia Jakości Życia, 2004, nr 3(2), s. 165–182.
Franken R.E., Psychologia motywacji, GWP, Gdańsk 2005.
Greeno G.G., Wing R.R., Stress-induced eating, Psychological Bulletin, 1994, no. 115, p. 444–464.
Habhab S., Sheldon J.P., Loeb R.C., The relationship between stress, dietary restraint, and food preferences in women, Appetite, 2009, no. 52, p. 437–444.
Heatherton T.F., Baumeister R.F., Binge eating as escape from self-awareness, Psychological Bulletin, 1991, no. 110, p. 86–108.
Herman C.P., Polivy J., A boundary model for the regulation of eating, [in:] Eating and Its Disorders, ed. J.A. Stunkard, E. Stellar, Raven Press, New York 1984.
Herman C.P., Polivy J., Excess and restraint in bulimia, [in:] The Psychobiology of Bulimia, ed. K. Pirke, W. Vandereycken, E. Ploog, Springer-Verlag, New York 1988.
International Obesity Task Force, European Union Platform Briefing Paper, Brussels, 2005, 15 March, www.iotf.org.
Juruć A., Wierusz-Wysocka B., Bogdański P., Psychologiczne aspekty jedzenia i nadmiernej masy ciała, Farmacja Współczesna, 2011, nr 4, s. 119–136.
Kadzikowska-Wrzosek R., Siła woli. Autonomia, samoregulacja i kontrola działania, Smak Słowa, Sopot 2013.
Kadzikowska-Wrzosek R., Typ regulacji działania w wytrwałość i skuteczność działania: Wpływ siły woli i kontekstu sytuacyjnego, Studia Psychologiczne, 2012, nr 50(3), s. 31–47.
Kadzikowska-Wrzosek R., Wytrwałość i skuteczność działania: Wpływ kontekstu sytuacyjnego oraz siły woli, Roczniki Psychologiczne, 2011, t. XIV, nr 2, s. 159–186.
Kosti R.I., Panagiotakos D.B., The epidemic of obesity in children and adolescents in the world, Central European Journal of Public Health, 2006, no. 14, p. 151–159.
Krebs H., Macht M., Weyers P., Weijers H.-G., Janke W., Effects of stressful noise on eating and non-eating behavior in rats, Appetite, 1996, no. 26, p. 193–202.
Kuhl J., Fuhrmann A., Decomposing self-regulation and self-control: The volitional components checklist, [in]: Life Span Perspectives on Motivation and Control, ed. J. Heckhausen, C. Dweck, Cambridge University Press 2009.
Laitinen J., Ek E., Sovio U., Stress-related eating and drinking behavior and body mass index and predictors of this behavior, Preventive Medicine, 2002, no. 34, p. 29–39.
Larsen J.K., Strien T. van, Eisinga R., Herman C.P., Engels R.C., Dietary restraint: Intention versus behavior to restrict food intake, Appetite, 2007, no. 49, p. 100–108.
Lehman A.K., Rodin J., Styles of self-nurturance and disordered eating, Journal of Consulting and Clinical Psychology, 1989, no. 57, p. 117–122.
Levenson R.W., The intrapersonal functions of emotion, Cognition and Emotion, 1999, no. 13, p. 481–504.
Lowe M.R., The effects of dieting on eating behavior: A three-factor model, Psychological Bulletin, 1993, no. 114, p. 100–121.
Łuszczyńska A., Nadwaga i otyłość. Interwencje psychologiczne, PWN, Warszawa 2012.
Macht M., How emotions affect eating: a five-way model, Appetite, 2008, no. 50(1), p. 1–11.
Macht M., Haupt C., Ellgring H., The perceived function of eating is changed during examination stress: A field study, Eating Behaviors, 2005, no. 6, p. 109–112.
Macht M., Simons G., Emotions and eating in everyday life, Appetite, 2000, no. 35, p. 65–71.
Maruszewski T., Ścigała E., Emocje – Aleksytymia – Poznanie, Wydawnictwo Fundacji Humaniora, Poznań 1998.
Muraven M., Autonomous self-control is less depleting, Journal of Research in Personality, 2008, no. 42, p. 763–770.
Niewiadomska I., Kulik A., Hajduk A., Jedzenie, w serii: Uzależnienia: fakty i mity, Gaudium, Lublin 2005.
Ogińska-Bulik N., Psychologia nadmiernego jedzenia. Przyczyny – konsekwencje – sposoby zmiany, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 2004.
Oliver G., Wardle J., Gibson E.L., Stress and food choice: A laboratory study, Psychosomatic Medicine, 2000, no. 62, p. 853–865.
Puhl R.M., Schwartz M.B., If you are good you can have a cookie: The link between childhood food rules and adult eating behaviors, Eating Behaviors, 2003, no. 4, p. 283–293.
Rasbury W., Shemberg K., The effects of aversive levels of white noise on consummatory behavior, Psychonomic Science, 1971, no. 22, p. 166–167.
Robbins T.W., Fray P.J., Stress-induced eating: Fact, fiction or misunderstanding?, Appetite, 1980, no. 1, p. 103–133.
Schachter S., Goldman R., Gordon A., Effects of fear, food deprivation, and obesity on eating, Journal of Personality and Social Psychology, 1968, no. 10, p. 91–97.
Snoek H.M., Strien T. van, Janssens J.M.A.M., Engels, R.C.M.E., Emotional, external, restrained eating and overweight in Dutch adolescents, Scandinavian Journal of Psychology, 2007, no. 48, p. 23–33.
Strongman K.T., The effect of anxiety on food intake in rats, Quarterly Journal of Experimental Psychology, 1965, no. 17, p. 255–260.
Stunkard A.J., Faith M.S., Allison K.C., Depression and obesity, Biological Psychiatry, 2003, no. 54, p. 330–337.
Szczygieł D., Buczny J., Bazińska R., Emotion regulation and emotional information processing: The moderating effect of emotional awareness, Personality and Individual Differences, 2012, no. 52, p. 433–437.
Szczygieł D., Jasielska A., Czy z wiekiem stajemy się bardziej inteligentni emocjonalnie? Przetwarzanie informacji o emocjach w wieku młodzieńczym i średniej dorosłości, Psychologia Rozwojowa, 2008, nr 13(1), s. 85–99.
Szczygieł D., Kolańczyk A., Skala poziomów świadomości emocji. Adaptacja skali Levels of Emotional Awareness Scale Lane’a i Schwartza, Roczniki Psychologiczne, 2000, nr 3, s. 155–179.
Van den Bos R., De Ridder D., Evolved to satisfy our immediate needs: Self-control and the rewarding properties of food, Appetite, 2006, no. 47, p. 24–29.
Van Strien T., Frijters J.E.R., Bergers G.P.A., Defares P.B., The Dutch Eating Behavior Questionnaire (DEBQ) for assessment of restrained, emotional and external eating behavior, International Journal of Eating Behavior, 1986, no. 5, p. 295–315.
Ward A., Mann T., Don’t mind if I do: disinhibited eating under cognitive load, Journal of Personality and Social Psychology, 2000, no. 78, p. 753–763.
Wing R.R., Blair E.H., Epstein L.H., McDermott M.D., Psychological stress and glucose metabolism in obese and normal-weight subjects: A possible mechanism for differences in stressinduced eating, Health Psychology, 1990, no. 9, p. 693–700.
Żak-Gołąb A., Tomalski R., Olszanecka-Glinianowicz M., Chudek J., Aleksytymia u osób otyłych, Endokrynologia, Otyłość I Zaburzenia Przemiany Materii, 2012, nr 8(4), s. 124–129.